در زمان حیات پیامبر اسلام صلی الله علیه وسلم همه مشکلات سیاسی، فکری و فقهی مسلمانان بصورت مستقیم توسط آن حضرت صلی الله علیه وسلم حل می گردید. پس از این که پیامبر اسلام از جهان رحلت نمود، اصحاب کرام نیز با فهم که از اسلام داشتند مشکلات خود را حل می نمودند. آن هایی که توان حل مشکلات خود را نداشتند توسط اصحاب کرام رضی الله عنهم به مشکلات فقهی شان رسیده گی صورت می گرفت، بدین اساس در زمان اصحاب کرام نیز مشکلات مسلمانان حل می گردید.
بنابر گذشت زمان و مسلمان شدن نسل جدید، یک سلسله مشکلات ایجاد گردید و این مشکلات باید حل می شد، این جا بود که برای این که مشکلات مسلمانان متأخر حل شود تعدادی از دانشمندان اسلام شروع به تدوین فقه نمودند تا این که توسط آن مشکلات فقهی مسلمانان حل گردد. هم چنان در زمان که کتاب های فقهی برای حل مشکلات عبادی تدوین می گردید عملاً دولت اسلامی وجود داشت و چالش های سیاسی و حکومت داری را دولت حل می نمود.
در عین حال قلمرو دولت نیز گسترده‏ شده بود و تمام امت اسلامی نمی توانستند همه چالش های فقهی شان را از یک مجتهد بگیرند، بناً مسلمانان مناطق مختلف، از مجتهدین تقلید می کردند که به آن ها نزدیک بود؛ مثلا: مسلمانان شمال افریقا مقلد امام شافعی بودند، مسلمانان که در قسمت های عراق، افغانستان، ترکیه و... زندگی می کردند از امام ابوحنیفه تقلید می نمودند، مسلمانان عربستان و اطراف آن حنبلی مذهب بودند، به همین ترتیب مسلمانان که در مناطق دیگر زندگی می نمودند مجبور بودند از یکی از مجتهدین وقت تقلید نمایند.
پس از سقوط خلافت اسلامی؛ دیگر به مسائل سیاسی امت رسیده گی صورت نگرفت، امت بدون سپر باقی ماند، اختلافات که سبب رحمت در میان امت بود به تضادها تبدیل گردید، دشمنی ها میان فرقه های مسلمین ایجاد شد، جنگ های مذهبی، ناسیونالیستی و... در میان امت شعله ور گردید، سرانجام سرنوشت مسلمانان به جای کشیده شد که امروز ما شاهد آن هستیم.
این جا بود که زمینه ای مداخله و تفرقه افگنی دشمنان اسلام نسبت به هر زمان دیگر در میان امت فراهم گردید و نماینده های شان را تحت نام روشنفکران دینی و اعتدال گرایان در میان امت استخدام نمودند. این نماینده ها از جنس خود مسلمانان هستند و در لباس اسلام ضربات خود را به پیکر اسلام وارد می کنند و قضایای سیاسی امت را مغشوش کننده جلوه می دهند. گاهی مفهوم امت را زیر پرسش می برند و گاهی اختلافات فقهی را تضاد تلقی می کنند و گاهی هم شکل گیری فقه اسلامی را انگیزه ها و خواست های انسان ها می دانند.
اعتدال گرایان دینی بیشتر روی اختلافات امت انگشت انتقاد می گذارند و می کوشند تا از این روزنه وارد شده تاریخ طلایی اسلام را تاریک و پر از جنگ های ذات البینی جلوه دهند. با استفاده از این روش افکار خود را تحت نام معتدل بودن، میانه رو، اصلاح گرا و... در میان امت جا می گذارند و افکار ناب اسلامی را تحت نام تندرو، بنیادگرا، افراطی و... مورد حمله قرار می دهند. این جاست که این اغواگری ها سبب می شود که امت نسبت به گذشتهٔ خود بی باور شده و در دام این برنامه های غرب بیفتند و سرنوشت شان همان شود که غرب می خواهد.
امروز غرب زده ها تحت نام روشنفکران دینی، سیر تاریخی اسلام و شکل گیری فقه اسلامی را زیر پرسش قرار داده می گویند: تعبیرهای تندرو سخت گیری های که امروز از اسلام تعبیر می شود خواست و نظر فقه ی اسلام است و می شود از اسلام تعبیری اخلاقی و عرفانی نمود.

نویسنده: فیصل سائس