نویسنده:
احمدیاسر احمدی
عدهای کثیری از مردم انتخابات را یک پدیدۀ نوظهور دانسته و
آن را یکی از دستآوردهای نظامهای دموکراتیک در عصر حاضر میپندارند. در حقیقت
انتخابات پدیدهای قدیمی است که تاریخ آن به 500 سال قبل از تولد حضرت عیسی علیهالسلام-که
در آن زمان یونانیها از آن در مجالس "مجمع عام" و "شورای پنجصد"،
رومیها در مجلس "سنا" و عربها در مجلس "دارالندوه" استفاده
میکردند- بر میگردد.
همچنان در نظام اسلام برای انتخاب خلیفه و اعضای مجلس امت
انتخابات برگزار میشود، حتی انتخابات به مقیاس و اندازۀ خاصی در نظامهای کمونیستی
نیز وجود داشت. جدا از مسائل سیاسی، انتخابات در مسائل غیرسیاسی مثل: برنامههای
ورزشی، فرهنگی، اجتماعی و... به طرق مختلفهای صورت میگیرد. بناءً میتوان گفت:
انتخابات یک اسلوب انسانی است که مختص به کدام دین و آیین و یا اندیشهای بشری نمیشود،
بلکه در تمام ادوار تاریخ و تمام نظامها نظر به اندازۀ نیازشان کار گرفته شده و
میشود.
در نظامهای دموکراتیک موضوعیکه قابل تعمق میباشد، مفکورۀ
اکثریت آراء است که در پشت پدیدۀ انتخاباتیکه یک اسلوب انسانی است، پنهان گردیده.
اکثریت آراء مفکورهای است که بعد از انقلاب کبیر فرانسه با قدرت گرفتن لیبرالها
در اروپا پدیدار شد؛ چون قبل از انقلاب کبیر فرانسه کلیساها به زعم خودشان به
نمایندگی از الله سبحانه وتعالی در اروپا قانونگزاری میکردند، و بعد از شکست
کلیسا نهاد دیگری نبود تا قانونگزاری کند، ازینرو متفکرین اروپایی به این نتیجه
رسیده بودند که قانون بر اساس اکثریت آراء در پارلمان، که یک نهاد مردمی است، به
تصویب رسد.
اکثریت آراء به مفهوم نصف به علاوۀ یک رأی اطلاق میشود که در برخی از موارد دو سوم آراء را
نیز در بر میگیرد. در نظامهای دموکراتیک تصمیم اکثریت آراء به منزلۀ نظر قطعی و
لازمالاجراء
تلقی میگردد که اگر آرای اقلیت درست هم باشد، باید از اکثریت آراء اطاعت کنند.
طوریکه در مرحلۀ اول همۀ مردم حق رأی را داشته و جامعه هیچ محدودیتی را برایشان
قایل نمیشود؛ ولی هنگام تصمیمگیری، آرای مردم شمارش شده و بر اساس اکثریت آراء،
که نصف به علاوه یک رأی میباشد، ولوکه نادرست هم باشد، تصمیمگیری میشود.
همچنان در
نظامهای دموکراتیک رأی اکثریت در تمام موارد چه در تشریع باشد و یا غیر از آن،
الزامآور است. ولی در نظام اسلام رأی
اکثریت یا اقلیت معیار نبوده، بلکه بر همه واجب است که در قدم نخست به دلیل شرعی
لبیک گویند و بعدش در مواردیکه شرع سکوت کرده بود و موضوع آن نیاز به کاوش
کارشناسان و مجتهدین داشت، بعد از تحقیق و جستجو به اجراء یا هم عدم اجرای آن دست
زده شود؛ نه بر اساس اکثریت آراء باشد. در اسلام تنها در مواردی به اکثریت آراء
رجوع میشود که موضوع مورد بحث مباح بوده و نیازی به کاوش کارشناسان و مجتهدین نداشته
باشد. چنانچه الله سبحانه وتعالی دربارۀ
اکثریت آراء میفرماید:
﴿وَإِنتُطِعْأَكْثَرَمَنفِيالأَرْضِيُضِلُّوكَعَنسَبِيلِاللّهِإِنيَتَّبِعُونَإِلاَّالظَّنَّوَإِنْهُمْإِلاَّيَخْرُصُونَ﴾
[انعام: ١١٦]
ترجمه: و اگر از اکثر مردم پیروی کنی، ترا از راه
الله(سبحانه وتعالی) دور میکنند؛ چرا که آنان جز از ظن و گمان پیروی نمیکنند و
آنان جز به دروغ گزاف سخن نمیگویند.
بناً در نظام اسلام شخصیکه در انتخابات برنده میشود، مکلف
است که بر اساس حکم الله سبحانه وتعالی حکومت کند، نه بر اساس اکثریت آراء. همچنان
در نظام اسلام برای حل مشاکل جدید بهجای کار گرفتن از روش دموکراسی، از اجتهاد
کار گرفته میشود که خود یک ادلۀ شرعی است. اما در نظامهای دموکراتیک شخصیکه در
انتخابات برنده میشود، مکلف است که بر اساس اکثریت آراء حکم کند، نه بر اساس حکم
الله سبحانه وتعالی. بیشتر قوانینیکه از این طریق به تصویب میرسد، در مخالفت
آشکارا با قوانین الله سبحانه وتعالی قرار دارد؛ به طور مثال در قوانین بانکداری
سود را حلال کردند، در بخش رسانهها پخش و نشر برنامههای مبتذل را آزاد گذاشتند،
بجای حکم قصاص و قطع دست دزد حکم زندان را
ترجیح دادند و... الله سبحانه وتعالی دربارۀ کسانیکه غیر از حکم او حکم میکنند،
چنین میفرماید:
﴿وَمَاكَانَلِمُؤْمِنٍوَلَامُؤْمِنَةٍإِذَاقَضَىاللَّهُوَرَسُولُهُأَمْرًاأَنيَكُونَلَهُمُالْخِيَرَةُمِنْأَمْرِهِمْوَمَنيَعْصِاللَّهَوَرَسُولَهُفَقَدْضَلَّضَلَالًامُّبِينًا﴾
[احزاب: ۳۶]
ترجمه:
و هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد که چون الله(سبحانه وتعالی) و فرستادهاش به کاری
فرمان دهند، برای آنان در کارشان اختیاری باشد و هر کس الله(سبحانه وتعالی) و
فرستادهاش را نافرمانی کند، قطعاً دچار گمراهی آشکاری گردیده است.
﴿وَمَنلَّمْيَحْكُمبِمَاأَنزَلَاللَّهُفَأُولَٰئِكَهُمُالْكَافِرُونَ﴾
[مائده: 44]
ترجمه: هر کس به احکامیکه الله(سبحانه وتعالی) نازل کرده است، حکم نکند؛ کافر است.
﴿وَمَنلَّمْيَحْكُمبِمَاأَنزَلَاللَّهُفَأُولَٰئِكَهُمُالظَّالِمُونَ﴾
[مائده: 45]
ترجمه: هر کس به احکامی که الله(سبحانه وتعالی) ا نازل
کرده است، حکم نکند؛ ستمگر است.
﴿وَمَنلَّمْيَحْكُمبِمَاأَنزَلَاللَّهُفَأُولَٰئِكَهُمُالْفَاسِقُونَ﴾
[مائده: 47]
ترجمه: هر کس به احکامی که الله(سبحانه وتعالی)ا نازل
کرده است، حکم نکند؛ نافرمانند.
با توجه به گفتههای فوق، میتوان چنین نتیجه گرفت که
اشتراک در انتخابات نظامهای دموکراتیک باعث مشروعیت بخشیدن به کسانی میشود که خود
را در جایگاه الله سبحانه وتعالی قرار داده، بر اساس اکثریت آراء دست به تقنین میزنند
و اکثریت قوانینی را که به توشیح میرسانند، در مخالفت آشکارا با حکم الله سبحانه
وتعالی قرار دارد. بناءً کسانیکه در انتخابات نظامهای دموکراتیک اشتراک میورزند،
در هر قانونیکه غیر از حکم الله سبحانه وتعالی به توشیح میرسد، آنها هم شریک
اند.